IITA ak patnè yo—Rwanda Agriculture and Animal Resources Development Board (RAB), International Potato Center (CIP), One Acre Fund (OAF), ak Alliance of Bioversity International ak CIAT (Alliance lan)—ap aplike konparezon triyadik teknoloji a. opsyon (tricot) metodoloji pou ede kiltivatè yo idantifye varyete rekòt ki pi apwopriye pou kondisyon lokal yo nan fèm yo. Apwòch sa a te itilize depi 2020 pou idantifye nouvo varyete pòmdetè ak manyòk kiltivatè yo prefere pou yo lage.
Nan mwa novanm 2021, patnè tricot yo (IITA, RAB, CIP, OAF, ak Alliance lan) te rasanble nan Rwanda pou prezante ak diskite rezilta yo nan dezan yo nan esè yo epi planifye pwochen etap potansyèl pou esè ak potansyèl entegre tricot nan RAB ak OAF. Tou de RAB ak OAF te demontre enterè nan yon adopsyon etap etap nan tricot kòm yon pati nan aktivite seleksyon varyete yo.
Espesyalis rechèch agrikòl OAF Elyse Tuyishime te fè kòmantè, “Nou te itilize apwòch Blòk Konplet Owaza (RCBD) nan esè sou teren nou yo, ki egzije pou tout patisipan yo gen menm varyete yo. Altènativman, apwòch tricot la sèvi ak yon konsepsyon blòk enkonplè, ki pèmèt patisipan yo sèvi ak diferan varyete. Depi m ap travay sou pwojè sa a, mwen reyalize ke apwòch sa a [tricot] trè efikas paske yon chèchè pa fè esè a; fèmye yo mennen rechèch la lè yo plante esè anba pratik ak kondisyon nòmal yo. Anplis, pou apwòch RCBD, yon kiltivatè se pasif; se poutèt sa, esè yo enfòme prensipalman yon chèchè, pa yon kiltivatè.”
Li te note ke paske kiltivatè yo aktivman fè esè yo lè l sèvi avèk apwòch la tricot, rezilta yo enfòme tou de kiltivatè a ak chèchè. Anplis de sa, apwòch tricot la pi bon mache, paske vizit sou teren yo pa nesesè, epi apwòch la tou fasilite pataje done.”
Tricot esè nan Rwanda
Tricot angaje kiltivatè yo kòm "chèchè kiltivatè" nan tès oswa valide varyete nouvo rekòt ak lòt teknoloji pwomèt. Chak kiltivatè k ap patisipe nan egzekite mini-travay pou evalye sèlman twa varyete, ki soti nan yon seri yo dwe teste, nan jaden yo nan kondisyon aktyèl fèm yo ak pratik agrikòl nòmal yo. Metodoloji a pa presize pratik jesyon, tou senpleman mande kiltivatè yo trete simityè yo jan yo anjeneral fè pwòp yo.
Kiltivatè a klase varyete yo pi renmen an parapò ak yon seri karakteristik (egzanp, pwodiksyon, rezistans maladi, gou, mache). Metodoloji a travay sou baz validite ekstèn pou valide varyete.
Pandan pwojè a, RAB, OAF, IITA, CIP, ak chèchè Alliance yo te kontwole esè yo lè l sèvi avèk zouti dijital. Done yo kolekte epi anrejistre atravè aplikasyon pou kolekte done ki baze sou telefòn yo analize nan ClimMob (aplikasyon analiz tricot la). Kiltivatè ki soti nan Gicumbi, Nyabihu, ak Nyamagabe te patisipe nan esè pòmdetè yo ak Bugesera, Kamonyi, Nyanza, ak Ruhango, nan esè manyòk yo.
Premye sezon esè manyòk la te fèk rekòlte, kiltivatè yo ak chèchè yo te mezire rannman maniyòk ansanm, konsa pèmèt konparezon pwodiksyon atravè varyete ak zòn agroekolojik yo.
“Aprè rannman m ap wè kounye a, lè nou konsidere ke varyete manyòk sa yo te sèlman nan tè a pou 11 mwa (varyete manioc lokal nou yo nòmalman gen matirite ant 12 a 15 mwa), varyete sa yo trè pwomèt. Mwen panse varyete sa yo ap ogmante pwodiksyon manyòk nan zòn nou an. Mwen te deja prepare tè pou plante koupe sa yo nan pwochen sezon agrikòl la,” te di Daniel Habimana, youn nan kiltivatè ki patisipe nan sektè Kigoma, Distri Nyanza, ki te evalye varyete nouvo manyòk yo lè l sèvi avèk apwòch tricot la.
Senplisite nan tricot pèmèt itilizasyon li atravè chèn valè, pa sèlman pa pwodiktè, men tou pa processeurs ak konsomatè yo. Plis pase 100 konsomatè atravè Rwanda dènyèman te pataje preferans yo sou varyete pòmdetè lè l sèvi avèk apwòch tricot la. Patisipan yo te envite yo klase varyete pòmdetè yo pi pito, idantifye pi renmen yo an tèm de gou, aparans, ak lòt karakteristik. Rezilta inisyal yo nan egzèsis sa a te mete aksan sou preferans konsomatè yo te miyò diferan de pwodiktè yo. Rezilta sa yo ranfòse bezwen pou yon analiz chèn valè konplè sou varyete yo anvan yo rekòmande yo pou yo lage.
Faz aktyèl la nan pwojè a pral konkli nan Rwanda nan mwa desanm 2021. Malgre sa, benefis ki genyen nan apwòch la tricot yo evidan pa tou de RAB ak OAF ki montre enterè nan piti piti adopte li pou rechèch seleksyon varyete yo. Apre sa, Fondasyon Bill & Melinda Gates dènyèman te apwouve yon pwojè pan-Afriken ki pral wè aktivite sa yo kontinye nan Rwanda.
Yon sous: https://www.iita.org